Onwettige betreding en betreding van private eiendomme het een van die algemeenste misdade geword wat landbouproduksie op klein- en mediumskaalse plase in Suid-Afrika belemmer.
Dit word gereeld oor die hele land in al nege provinsies aangemeld. Betreding lei tot ernstiger misdade soos diefstal, onwettige beweiding van vee, beskadiging van eiendom, sny van heinings en die skep van konflik en aanvalle.
Dit blyk dat die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) betreding nie as ’n ernstige oortreding beskou nie en Saai kon baie min voorbeelde vind waar die polisie werklik teen die oortreders optree.
Aan die een kant help die SAPD boere selde, indien ooit, om mense of vee wat onwettig op hul plase is te hanteer en andersyds stel hulle selde, indien ooit, ondersoek in en arresteer indringers.
Die probleem van betreding op private plase is so wyd en so ernstig dat Saai besluit het om 2024 die jaar van die bekamping van onwettige betreding en indringing te maak. Vir dié doel het Saai ’n omvattende veldtog van stapel gestuur om boere te help om weerstand te bied.
Die veldtog sal afskop met PAIA-aansoeke teen Ronald Lamola, die Minister van Justisie en Korrektiewe Dienste, en Bheki Cele, die Minister van Polisie, om inligting te verkry oor die aantal sake wat by polisiekantore aangemeld is, die ondersoeke na hierdie sake, die aantal arrestasies, die aantal verdagtes wat aangekla is en die uitslag van hierdie strafsake in ons howe.
Daarna sal ’n massiewe veldtog volg om boere en grondeienaars te motiveer om sulke sake by polisiekantore aan te meld en om Saai ook van hierdie sake met saaknommers in kennis te stel, sodat die data verwerk kan word en prokureurs kan opvolg.
Saai soek die beste sake om die SAPD in die howe te daag om hulle te dwing om ingevolge die wet teen betreders op plase op te tree. Saai sal ’n barometer vir onwettige betreding opstel en dit op ’n weeklikse basis publiseer, waarin voorvalle, opvolgings, arrestasies, aanklagte en vonnisse vertoon sal word om die data deursigtig en toeganklik te maak vir almal om te sien.
Die data sal die brandpunte uitlig en wys hoe die polisie in die uitvoering van hul pligte vaar.
Saai gaan die stories versamel saam met die omvang van skade, gekanselleerde huurooreenkomste, skade aan oeste en weiding, die frustrasie van grondeienaars om dit in die konvensionele en sosiale media te publiseer en om te verseker dat hul netwerk van meer as 120 ambassades ook goed ingelig sal bly.
Saai sal ook skakel met partye in opposisiebanke in die parlement om te verseker dat die minister deur middel van parlementêre vrae aanspreeklik gehou word vir die optrede van die betrokke departemente.
Saai het sowat drie jaar gelede plaaskennisgewingborde bekendgestel wat nou kompleet met QR-kodes opgegradeer word. Wanneer hierdie QR-kodes geskandeer word, gee dit die boer toegang tot ’n verskeidenheid funksies soos volledige regsadvies wat deur prokureurs opgestel is om rigting aan die grondeienaar of enige ander belanghebbende party te gee oor wat om te doen tydens ’n grondbesetting. Nog ’n QR-kode gee jou toegang tot ’n klagtevorm wat digitaal opgestel, voltooi en ingedien kan word. Saai stoor ook ’n afskrif van die klagte namens die grondeienaar om ’n saak vir toekomstige regsaksies te bou.
Daar sal ook ’n uitgebreide sosialemediastrategie wees om bewusmaking te verhoog van die probleem van betreding en onwettige beweiding op plase.
Dit is belangrik dat boere aan hierdie 2024-veldtog deelneem. Die ergste wat met ’n grondeienaar kan gebeur as dit by betreding op sy plaas kom, is wanneer sulke grondeienaars niks doen nie en hoop dat iemand anders dit vir hulle sal doen.
Ons glo vas dat ons deur ’n gesamentlike poging soos hierdie veldtog vir boere die nodige beskerming kan skep teen ’n sluipende verlies van grond of die gebruik daarvan.